Rất khó để đưa ra một hướng dẫn chính xác và cụ thể khi đọc một mẫu đan. Ở đây mình chỉ đưa ra những bước chung nhất khi đọc mẫu đan, và cách đọc một số chữ viết tắt và ký hiệu đan thường được sử dụng trong một mẫu đan bằng tiếng nước ngoài.

Có thể chia mẫu đan thành hai loại :

• Chart chữ : thường là các chart của Anh, Pháp, … trong đó các hướng dẫn đều dùng bằng lời nói. Để hiểu một chart chữ bạn phải hiểu ngôn ngữ sử dụng trong mẫu đan, không thì ít nhất phải hiểu các chữ viết tắt.
  
• Chart hình : thường là các mẫu của Nhật, Trung Quốc. Đối với chart này có thể bạn không cần hiểu tiếng, chỉ cần nhìn hình vẽ và đoán các bước thực hiện. Chart này thường dùng các ký hiệu đan trên hình vẽ và bạn phải hiểu được các ký hiệu đan.

Bài viết tiếp theo bạn sẽ tìm thấy bảng liệt kê ký hiệu, chữ viết tắt của các mũi đan thông dụng.

Các bước đọc mẫu (những bước chung nhất)

1. Nhìn tổng quát mẫu và hình dung từng bước sẽ thực hiện. Đối với chart hình bạn phải xác định được hoa văn nào sẽ được dùng cho phần nào của sản phẩm. Xác định các mũi đan sẽ sử dụng, ...
   
   
2. Xác định kích thước của sản phẩm trong mẫu. Ví dụ,
   đối với khăn là chiều dài và chiều rộng,
   đối với áo : chiều dài, chiều rộng của thân sau và 2 thân trước, tay áo, viền cổ, nẹp áo, kích thước hạ nách, hạ cổ.
   Hầu hết các mẫu đều có hình vẽ với đầy đủ các thông số này được đo bằng đơn vị cm.
   
   
3. Lấy số đo của sản phẩm bạn muốn làm, so sánh với kích thước của mẫu đan, nếu không trùng khớp bạn phải ghi lại các sai số để sau này sửa chữa mẫu đan lại cho phù hợp với kích thước bạn mong muốn. Phần này liên quan đến bước làm mẫu thử, mình sẽ viết ở một bài khác.
   
   
4. Tiến hành đan theo hướng dẫn.

Bảng này gồm các ký hiệu đan thường dùng trong chart của Nhật và các chữ viết tắt tương ứng thuờng dùng trong các chart chữ tiếng Anh
Một số mũi đan mình không thể dịch sang tiếng Việt nên tạm để bằng tiếng Anh. Các bạn nếu biết tiếng Việt của các mũi thì góp ý nhé.
Đường dẫn đến các bài hướng dẫn được đặt ở cột ngoài cùng bên phải.

Ký hiệu	Viết tắt	Mô tả	Hướng dẫn
	K	Knit: mũi xuống	Hướng dẫn
	P	Purl: mũi lên	Hướng dẫn
	M	Strand Increase	Hướng dẫn
	YO	Yarn Over: mũi vòng	Hướng dẫn
	M	Left Increase: tăng mũi trái	Hướng dẫn
	M	Right Increase: tăng mũi phải	Hướng dẫn
		Over Increase	Hướng dẫn
	CO	Loop Cast-on: đan kết thúc sản phẩm	Hướng dẫn
	SO	Stitch Over	Hướng dẫn
	Tog/K2 tog	Together/Knit 2 Stitches Together: mũi lên chập hai (giảm mũi bên phải)	Hướng dẫn
	SKPO	Slip,Knit,Pass Over: giảm mũi bên trái (mũi xuống)	Hướng dẫn
		Giống SKPO nhưng dùng mũi lên	Hướng dẫn
		Double Vertical Decrease: mũi chập 3	Hướng dẫn
		Double Right-Slanting Decrease: mũi chập 3 bên phải	Hướng dẫn
		Double Left-Slanting Decrease: mũi chập 3 bên trái	Hướng dẫn
		2-st Left Cross	Hướng dẫn
		2-st Right Cross	Hướng dẫn
		Left Stitch Pass Through Right Stitch	Hướng dẫn
		Right Stitch Pass Through Left Stitch	Hướng dẫn
		Twist Stitch	Hướng dẫn
	SL	Slip Stitch	Hướng dẫn
	SL(purlwise)	Slip Purlwise Stitch	Hướng dẫn
	KB	Knit stitch in row below	Hướng dẫn
		Twist Stitch in row below	Hướng dẫn

Một số ký hiệu khác thường thấy trong phần chú thích của mẫu đan

Đan mũi xuống mặt phải, mũi lên mặt trái

Sau đây là một số từ tiếng Anh thường thấy trong các chart chữ bằng tiếng Anh.

A B C D E F

Tiếng Anh	Tiếng Việt
Armhole	Chỗ khoét nách áo
Ball	Cuộn len
Knit	Mũi xuống
Bind off	Đan kết thúc
Cast on	Gầy mũi
Decrease	Giảm mũi
Edge stitch	Mũi 2 bên rìa sản phẩm
Finger	Ngón tay
Finish	Kết thúc
Front (of work)	Mặt phải

Phần 1. Hai loại chart: chi tiết và đơn giản

Mẫu đan của Nhật có hai loại: chi tiết và đơn giản. Loại chi tiết trình bày mỗi mũi đan bằng một ô vuông, loại đơn giản chỉ vẽ hình dạng và kích thước của sản phẩm

Loại chi tiết	Loại đơn giản

Chart chi tiết

Ở chart chi tiết, mỗi ô vuông tương ứng với 1 mũi đan. Trong ô vuông có ký hiệu mũi đan sử dụng. Ví dụ hình dưới, tất cả các mũi đều là mũi xuống (knit). Tuy nhiên, nếu dùng ký hiệu mũi xuống cho tất cả các ô vuông sẽ gây khó nhìn và rối mắt, do đó người ta thường dùng chart bên cạnh để thay thế, trong đó các ô vuông được để trống, và bên dưới có hình chú thích 1 ô trống = 1 mũi xuống. Nghĩa là tất cả các ô vuông trống đều được đan bằng mũi xuống.

Chart chi tiết	Chart chi tiết (ký hiệu đan được bỏ qua và có chú thích)

Nếu không thấy chú thích về ô trống, bạn hãy đan ô trống bằng mũi xuống.
Một số ô có kiểu đan đặc biệt, khi đó ô đó sẽ được bôi đậm và chú thích bên ngoài chart như sau (trong ví dụ mũi được chú thích là mũi bobble (bobble stitch)).



Gầy mũi và kết thúc mũi

Hàng đầu tiên của một chart là hàng gầy mũi. Nghĩa là tổng số hàng bạn thấy trên một chart đan đã có tính luôn hàng gầy mũi. Ví dụ hình dưới đây, chart có 8 hàng, 1 hàng gầy mũi (màu cam) và 7 hàng mũi xuống.
Sau khi đan xong phải đan kết thúc hàng cuối cùng để rút que đan ra. Hàng để đan kết thúc thường không được thể hiện bằng các ô vuông trên chart, mà chỉ được thể hiện bằng các dấu chấm đen như hình.


Nếu đan đến hàng cuối cùng mà không thấy ký hiệu đan kết thúc, bạn phải để các mũi trên que đan, và tiếp tục làm theo hướng dẫn. Chữ nghĩa là đan kết thúc, còn chữ nghĩa là bạn giữ các mũi lại trên que đan.

Dịch theo Tata&Tatao.to

Phần 2 : Tăng – giảm mũi


1. Giảm mũi đầu và cuối hàng

Với cách này bạn sẽ giảm (hoặc tăng) mũi ở mũi đầu tiên và mũi cuối cùng trên cùng 1 hàng. Hàng tiếp theo (mặt trái) đan bình thường. Nghĩa là bạn chỉ giảm (tăng) mũi ở mặt phải của sản phẩm. Ví dụ như hình sau :



Hai chart này diễn tả cùng nội dung, chỉ khác cách trình bày. Chart bên trái là chart chi tiết, bên phải là chart rút gọn.

Ở chart chi tiết, bạn có thể hiểu là ở hàng thứ 5, hai mũi đầu tiên đan mũi xuống chập 2 (giảm mũi bên phải), đan bình thường đến hết hàng, còn hai mũi cuối cùng thì đan mũi giảm bên trái. Sau đó đan tiếp 3 hàng bình thường, rồi lại giảm mũi ở hàng thứ 9, v.v.

Đối với chart rút gọn, để mô tả các mũi cần giảm người ta dùng ký hiệu được viết màu đỏ 4-1-3, có ý nghĩa là : mỗi 4 hàng, giảm 1 mũi, thực hiện giảm 3 lần như vậy. Nếu ký hiệu này được chỉ đến 2 bên sản phẩm (bằng các mũi tên), nghĩa là bạn phải giảm đồng thời 2 bên, nếu chỉ chỉ về 1 bên, nghĩa là bạn chỉ giảm 1 bên mép của sản phẩm.

Với cách ký hiệu 4-1-3 ta có thể có nhiều cách thực hiện như sau.



Cách thứ nhất (hình 1) bắt đầu giảm từ hàng thứ 1, sau đó cứ mỗi 4 hàng giảm 1 mũi thêm 2 lần nữa. Cách thứ hai bắt đầu giảm từ hàng thứ 2, ... cách thứ 5 bắt đầu giảm từ hàng thứ 5. Cách nào cũng đúng nên bạn có thể chọn cách mà bạn thích. Tuy nhiên nên tránh cách 2 và 4 (vì nó giảm ở mặt trái của sản phẩm), và cách 5 là cách được khuyên dùng đối với các mẫu đan của Nhật.


2. Giảm mũi đầu hàng

Với cách này bạn sẽ giảm (hoặc tăng) mũi ở mũi đầu tiên ở tất cả các hàng, nghĩa là sẽ giảm (tăng) mũi ở cả mặt phải và mặt trái, và chỉ ở mũi đầu tiên của hàng, bằng cách dùng mũi chập 2 (giảm bên phải) hoặc mũi kết thúc, sau khi giảm đan bình thường đến hết hàng, sau đó quay ngược lại (mặt trái), giảm mũi tương tự ở đầu hàng cũng với mũi chập 2 hoặc mũi kết thúc theo hướng dẫn. Ví dụ như hình sau :


Ký hiệu màu đỏ có thể hiểu như sau (đọc từ dưới lên) : đan 3 mũi chiết (mũi đan kết thúc), tiếp theo mỗi 2 hàng giảm 2 mũi và thực hiện như vậy 1 lần, sau đó mỗi 2 hàng giảm 1 mũi và thực hiện như vậy 2 lần.

Cách giảm mũi này tránh việc giảm mũi cuối hàng (vì mũi giảm bên trái khó thực hiện). Tuy nhiên cách này làm cho sản phẩm hơi bất cân xứng một chút. Tuy nhiên sự bất cân xứng này không đáng kể và có thể chấp nhận được.

Dịch theo tata-tatao.to

Phần 3: Cách đọc ký hiệu đan trong chart

Phần lớn chart của Nhật thể hiện ký hiệu đan là kết quả sẽ nhìn thấy ở mặt phải của sản phẩm sau khi đan. Ví dụ trong chart sau



Chart vẽ toàn bằng mũi xuống, nghĩa là mặt phải sản phẩm sau khi đan nhìn thấy sẽ toàn mũi xuống. Để được như vậy ở tất cả hàng lẻ (mặt trái) bạn đan mũi lên, nghĩa là xen kẽ 1 hàng mũi xuống 1 hàng mũi lên, mà trong hướng dẫn đan mình gọi là mũi Jersay xuống.

Thứ tự đọc được miêu tả trong hình thứ 3, đan mặt phải đọc từ phải qua trái và đan mặt trái đọc từ trái qua phải.

Sau đây là một số từ tiếng Nhật thường dùng trong những chart đan của Nhật về amigurumi mà ốc tiêu tìm được, hy vọng sẽ giúp ích chị em.

JAPANESE CHARACTERS PERTAINING TO
STUFFED ANIMAL PATTERN PIECES
JAPANESE ENGLISH

作り方 or 作る Instructions, how-to
ページ Page (eg. 24ページ means refer to page 24)
BODY PARTS

手 hand, arm
手のひら palm
足 leg, foot
顔 face
頭 head

胴 or からだ or ボディ body, torso
目 Eye. this can also be the character for “stitch” in knitting and crochet

眉毛 eyebrow
鼻 nose
耳 ear
あご jaw
おしり bottom as in “bottom piece” or “rear end”
口 mouth or opening
くちばし beak
はね or 翼 wing
おなか stomach
しっぽ tail
たてがみ an animal mane

SEWING TERMS

わ fold line (as in place pattern on fold of fabric before cutting)
切り Cut, cutting line
ダーツ sewing darts
縫う or マシン sewing line
わた詰め口 or わたつめ口 leave an opening for stuffing
わた stuffing, fiberfill, cotton
アップリケ applique
つけ attach or place (eg. 目つけmeans attach eyes)

枚 This character with a number, indicates the number of pieces of fabric to cut out. (eg. 2枚 means 2 pieces)

本 This character with a number, indicates the number of strands of embroidery floss, thread or yarn required (eg. 3本means 3 strands)

ストレート ステッチ Straight stitch
(eg. ストレート ステッチ 3本 ピンク would mean apply a straight stitch with 3 strands of pink embroidery floss)

フレンチ・ノット
ステッチ
= French knot stitch

アウトライン
ステッチ
= outline stitch

バックスティッチ back stitch
サテンステッチ satin stitch
クロスステッチ cross stitch
ランニングステッチ running stitch

ACCESSORIES/CLOTHING

ペレット pellets for stuffing
ボタン button
ベスト vest
帽子 hat
ポケット pocket
スカーフ scarf
マフラー muffler
エプロン apron
靴 or くつ shoe

ブーツ boots
バッグ bag
ズボン or パンツ trousers, pants
シャツ shirt

COLORS

ピンク pink
白 white
青 blue
赤 red
茶 brown
黒 black
緑 or グリーン green
黄 yellow
オレンジ orange

DIRECTIONAL TERMS

(will often be found combined with body terms to indicate
front body, back body, left hand right hand, etc.)
前 Front (eg. 前ボディ is body front)
後ろ back
上 top, up, over
下 bottom, down, under

中 also 中央
= middle, center
also indicates a center pattern piece
(eg頭中央 is a center head piece)

右 right
左 left
内 inner, inside
外 outer, outside

Dưới đây là một số từ tiếng Nhật rất thường gặp trong các chart của Nhật.

	đan	to knit, knitting
	mũi	stitch(s)
	mũi xuống	knitted stitch(s)
	hàng	row(s),round(s)
	lần	time(s)
		obverse
	mũi xuống	knit stitch(es)
	đan mũi xuống	to make knit stitches
	mặt trái	reverse
	mũi lên	purl stitch(es)
	đan mũi lên	to make purl stitches
	mũi Jersay xuống	stocking stitch
	mũi hình sóng	garter stitch
		twisted rib stitch
	mũi cốt	rib stitch
	cốt 1-1	k1-p1 rib stitch
	cốt 2-2	k2-p2 rib stitch
	tăng	to increase
	tăng mũi	to increase stitch
	giảm	decrease
	giảm mũi	to decrease stitch
		to make
	gầy mũi	cast on stitch
		to pick up
		pick up stitch(es)
	mẫu (chart)	pattern
	que đan	needle
	số	number
		number x needle
		bar
	que đan	knitting needle
	kim móc	crochet hook
		tapestry needle
	trái	left
	phải	right
	lên, qua	up, over
	xuống, xuống dưới	down, under
	ở giữa	middle, center, inner
	chính giữa	central
	mặt	side
	phía trước	front
	phía sau	back
	chéo qua	crossover
	tranh ảnh, chart, hình vẽ	picture, chart, graphic
	chart đan	knitting chart
	ký hiệu	symbol
	bề rộng	width
	bề dài	length
	bắt đầu	begin, start
	kết thúc	end
	dừng, kết thúc mũi	stop, cast off
		tip, point
	kế tiếp	next
		string, yarn
		hair
	len	wool/hair yarn
		silk
	sợi cô tông	cotton
	sợi nilon	linen
	nam	male
	nữ	female
	kích thước	size
		dispatch, finishing
		mouth, opening
	nẹp, viền	edge, marge, verge
	người lớn	adult
	trẻ em	child
		toddler, child
	tuổi	age
	thân	body
		body part
		yoke
	tay áo	sleeve
		front panel
		collar
		bottom hem
	cổ	neck
		neck line
	vai	shoulder
	cánh tay	arm
	bàn tay	hand
		wrist
	ngón tay	finger
		side part of body
		breast
		waist
		mark
	thẳng	straight, plane
	mẫu thử	gauge, tension
	khuy áo	button hole
		short/long row
	túi áo	pocket
	tương tự ...	same as ...

_{Nguồn: http://www.tata-tatao.to/knit/e-index.html}

Đây là các từ thường xuất hiện trong các chart Nhật, đặc biệt là các mẫu về áo. Hy vọng sẽ giúp ích cho chị em và các bạn trong việc đọc mẫu Nhật, để những khi tìm được mẫu đẹp có thể bắt tay ngay vào mà không bị cản trở bởi sự bất đồng ngôn ngữ.

Tài liệu này gồm 3 thứ tiếng: anh, pháp và tiếng gì nữa ốc tiêu cũng không rỏ, nhưng để chị em thuận tiện theo dõi nên ốc tiêu đã chỉnh sửa lại và chỉ còn giữ lại 2 thứ tiếng là anh và pháp. Giữ lại tiếng Pháp vì ốc tiêu nghĩ rằng nếu sau này chị em có gặp mẫu Pháp thì có thể áp dụng chuyển ngữ từ Pháp sang Anh để hiểu cũng được. Phần bên trái trong tài liệu là các từ tiếng Nhật, có kèm cách đọc các từ tiếng Nhật đó luôn. Phần bên phải là nghĩa của các từ tiếng Nhật đó, tiếng anh thì nằm dòng trên và tiếng pháp là dòng dưới. Sau đây là các file của tài liệu đó, ốc tiêu post lên luôn để chị em dễ dàng theo dõi. Do tài liệu này gồm nhiều trang nên ốc tiêu chỉ chọn những trang có liên quan đến diễn nghĩa của các từ tiếng Nhật sang Anh, Pháp thôi. Tác giả của tài liệu này là Kit Way-Nee, chị em theo dõi nhé.

Hình cuối cùng hơi nhỏ nên nếu chị em muốn xem rỏ thì click vào hình và phóng to lên sẽ nhìn được rỏ chữ. Định dịch ra tiếng việt luôn những nghĩ đi nghĩ lại thấy để nguyên văn tiếng anh biết đâu chị em lại dễ hiểu.